Tekst ukazał się po raz pierwszy na Onecie.
Po katastrofie na przełęczy Thorong La i historiach opowiadanych przez tych, którzy przeżyli, rodzi się we mnie pytanie o to, co dzieje się z Nepalem. Krajem, który żyje z turystów, ale chyba nie potrafi ich za to docenić. Docenia ich pieniądze, ale chyba nie ich samych.
Kim jest tajemniczy właściciel schronu na przełęczy, dowiemy się już niedługo. Jeżeli nepalska policja tego nie zrobi, zrobi to izraelska. Tego możemy być pewni.
Palący zioło Izraelczycy, Niemcy ubrani w najnowsze ciuchy, Polacy w wielkich ilościach, Japończycy w każdym wieku, Brytyjczycy przeżywający swój „gap year”, Koreańczycy, kilku Hindusów i KAŻDY kto jest wystarczająco zdrowy, uparty i kocha góry.
Oto przekrój ludzi, którzy co roku okrążają Annapurnę. Dziesiąty szczyt ziemi.
Trasa całego trekkingu to nieco ponad 200 kilometrów i przeciętnemu turyście zajmuje dwa tygodnie z okładem. Wejście na Świnicę, czy przejście Orlą Percią jest o wiele trudniejsze niż ten trekking, a jedynym wyzwaniem jest tak naprawdę wysokość.
No właśnie. Wysokość. Całe 5416 metrów w kulminacyjnym punkcie, którym jest przełęcz Thorong La. Kilkanaście dni powolnego wchodzenia szeroką, wydeptaną drogą niczym na Dużą czy też Małą Rawkę zamienia to w wygodny spacer. Może i oddech czasem się urywa, może i zakręci się w głowie, ale jest dobrze, przepięknie i spokojnie. Co dwie, trzy godziny czeka na nas lodge albo mały hotelik. Lemon-ginger-honey albo piwo dla tych, dla których pieniądze nie grają roli. Nocleg, jedzenie, smakołyki, pogaduchy z innymi i wspólne palenie skrętów z pewnej roślinki, która potrafi rosnąć przy samym szlaku.
I nagle, w idyllicznym niemal krajobrazie, wydarza się tragedia. Obok mijanych trzech ośmiotysięczników, na drodze pokonywanej co roku przez tysiące ludzi, w szczycie sezonu, wydarza się coś niespodziewanego. Śnieg sypie jak oszalały, temperatura spada tak nagle, że te tłumy Izraelczyków ubranych najczęściej „w cokolwiek” zaczynają się wychładzać. Niewiele widać, wiatr dmie z himalajską siłą i w oczy zagląda śmierć. Schodzą lawiny. W basecampie Dhaulagiri, w rejonie Manang i te najgorsze, na przełęczy Thorong La, którą codziennie pokonuje nawet setka turystów. W miejscu, które tysiące turystów przeszło do tej pory bezpiecznie.
Ale to Himalaje. Gdy zmieni się pogoda, 5416 metrów to jednak nie Śnieżka czy Giewont, choć szlak wygląda tak samo.
Właśnie przez tę wysokość, w mediach, tuż po katastrofie, pojawiają się notatki o „wspinaczach”, choć to kompletna nieprawda. Dla dziennikarza siedzącego za biurkiem, to niewyobrażalne, że wejście na 5416 m n.p.m może być spacerem. Długim, ale spacerem i chyba nie można mu się dziwić. Od tragedii mija tydzień. Wciąż nie doliczono się wszystkich brakujących turystów. Rząd Nepalu zamyka szlak dookoła Annapurny, a w The Telegraph pojawia się artykuł, który każe mi zadać po raz kolejny w życiu pytanie „Co się dzieje z tym Nepalem?”
Nepal to kraj, o którym nie mam stałego zdania. Ciągle się zmienia, ale, o zgrozo, w tym niepochlebnym kierunku. Jest przepięknie, to prawda, ale to co łatwe, turystyczne pieniądze zrobiły z ludźmi jest… smutne.
The Telegraph opisuje historię opowiedzianą przez Eitana Edana, izraelskiego turystę, który przeżył śnieżycę na Thorong La choć nie wierzył, że mu się uda. W pewnym momencie, już w nocy, zwyczajnie zasnął w śniegu, ale jakimś cudem obudził się po kilku godzinach i z nową energią ruszył w dół. Eitan Edan opowiedział historię, która mnie przeraża, ale w którą jestem w stanie uwierzyć. Niestety.
Jest 15 października 2014. Szaleje burza śnieżna. Wiatr wieje wściekle, jest okropnie zimno i niemal ciemno. Na przełęczy, obok wielkiej tablicy, przy której każdy robi sobie zdjęcie i buddyjskich flag modlitewnych stoi tea house, schron, w którym zamiast turystów roześmianych, popijających gorącą herbatkę, ukrywa się grupa turystów wystraszonych i zmarzniętych. Właściciel postanawia uciekać do domu i ku zdumieniu wszystkich, wyprasza turystów na zewnątrz, bo „musi zamknąć”. Ludzie się boją. Nikt nie chce wychodzić, ale muszą. Właściciel obiecuje, że sprowadzi ich bezpiecznie na dół. Do Muktinath. Za 1000 (tysiąc) rupii od osoby.
Kto nie zapłaci, musi sobie radzić sam, ale i tak musi opuścić jego schronisko.
Zejście do Muktinath nie jest trudne. Jest za to strome i wyczerpujące, bo trzeba zejść jakieś 1600 metrów w dół, a wysokość robi swoje. W 2007 roku miałem przepiękną pogodę i cudowne widoki. Oni nie mieli. Musieli na kimś polegać. Komuś zaufać. By przypieczętować to zaufanie nawet mu zapłacili.
Zbiera się grupa 30-40 osób, w tym trzech Polaków, o których dziś wiemy, że zginęli. Właściciel schronu dogaduje się z jednym z tragarzy/przewodników, niejakim Pasangiem Tamang. Dzielą się ponoć pieniędzmi i ruszają z grupą w dół. Jest tak ciemno, że ludzie zaczynają się gubić, co chwilę ktoś zostaje w tyle. Właściciel tea house’u (którego do dziś nikt nie zna z imienia) pędzi do przodu, nie oglądając się na nikogo. Pieniądze zebrane od przestraszonych turystów do niczego go nie zobowiązują. Mógł ich, co prawda, zostawić w schronisku. Mogli się tam ukryć i próbować przeczekać noc, ale wtedy nie zarobiłby ekstra 20 tysięcy rupii. Jakieś 150 amerykańskich dolarów.
Pasang Tamang próbuje w tym samym czasie zebrać ludzi do kupy. Z burzy ratuje kilkanaście osób naprowadzając ich na właściwą drogę i… sam ginie z wyczerpania. W pewnym momencie siada po prostu w śniegu i mówi, że tutaj umrze. Kto był na trekkingu dookoła Annapurny wie doskonale, że tragarzami rzadko są ludzie z gór. Bardzo często są to mężczyźni z podnóży Himalajów, z Teraju, którzy często są w gorszej kondycji fizycznej niż turyści (niosą w końcu ich wielkie plecaki i to po kilka naraz). Może Pasang Tamang był takim właśnie tragarzem? Czy szedł w trampkach jak wielu jego kolegów? Czy miał odpowiednie ubranie? Wiemy, że zarabiał około 12 dolarów dziennie, bo tyle, przeciętnie, dostają porterzy.
Tak czy inaczej miał jaja. Zamiast ratować własne życie, postanowił ratować innych. W końcu zobowiązał się do tego i wziął za to pieniądze. Oprócz niego, w śniegu pozostało na zawsze 8 innych osób, w tym trzech Polaków. Szefowie jego agencji trekkingowej znajdą przy nim ponad 22 tysiące rupii, co ma potwierdzać historię Eitana Edana o „opłacie”.
Myśląc o Nepalczyku, który wygonił turystów prosto w śnieżną burzę tylko po to by ich potem oszukać, wciąż pozostanie we mnie pytanie o to, co dzieje się z Nepalem. Krajem, który żyje z turystów, ale chyba nie potrafi ich za to docenić. Docenia ich pieniądze, ale chyba nie ich samych. Jest ich chyba zbyt wielu, by patrzeć na nich jak na osoby a nie jak na tłum.
Tak mi się przynajmniej wydaje.
Artykuł The Telegraph do przeczytania w całości TUTAJ
